Fotoğraf mı resim mi?
Uzun bir süre amatör olarak fotoğrafçılık ile ilgilensem de hem dil alışkanlığı hem de sanırım biraz umursamamazlık nedeniyle fotoğraf veya resim kelimelerini uygun bir şekilde kullanamama sorunuyla karşılaştım: özellikle fotoğrafçılık ile ilgilenenlerin yanındayken ” bir resmi mi çeksene” cümlesine ”resim çekemem ama fotoğraf çekerim!” imalı ve gıcık cevaplarını almaktan da usanmıştım. Peki nedir bu işin doğrusu? Fotoğraf mı resim mi? Hangisini, ne zaman kullanmak gerek.
Öncelikle bu iki kelimenin TDK sözlüğündeki anlamlarını bilmekte fayda var.
Fotoğraf : ” Çeşitli araç ve malzeme kullanarak görüntüyü özel bir yüzey üzerinde sabitleme, görüntü. ” Fotoğraf kelimesinden oluşturulan deyimler var mesela; fotoğraf çekmek, fotoğrafını almak gibi. Ayrıca fotoğrafhane gibi bileşik kelimelerde var. Burada ilginç bir KPSS bilgisi vereyim; TDK tarafından ” fotoğraf makinesi ” birleşik söz olarak yazılmış!
Resim : ” Varlıkların, doğadaki görünüşlerinin kalem, fırça gibi araçlarla kâğıt, bez vb. üzerinde yapılan biçimleri. ” Bazen ‘tören’ veya ‘Açık gösterge, kesin sonuç’ anlamlarına da gelmektedir. resim almak, resim çekmek (veya çıkarmak) gibi atasözleri ve deyimlerin oluşmasına; resim yazı, resmetmek, resmigeçit, resmikabul gibi bileşik sözlere neden olmaktadır.
Fotoğraf sözcüğü, eski yunanca φῶς, fos, φωτός, fotos, “Işık (Gök cisimlerinin)“, “Aydınlık“ ve γράφειν, grafein, “Çizmek“, “Kazımak“, Resim yapmak“, “Yazmak” sözcükleri birleştirilerek türetilmiş bir isimdir. Kelime anlamı, ışık yardımı ile iz bırakmaktır. Resim, herhangi bir yüzey üzerine çizgi ve renklerle yapılan, hatta günümüzde kavramsal bir boyutta ele alınması açısından hemen her tür malzemenin de kullanılabileceği bir anlatım tekniğidir. * Wikipedia
Şimdi gelelim karşılaştırmaya:
Tanımlardan da anlaşılacağı üzere aslında birbirini tamamlayan iki kelime; fotoğraf ve resim. Fakat kullanım alanları açısından sıkıntı duyuluyor aslında; yani, bir şeyi çiziyorsanız buna resim denir fakat bir şeyin görüntüsünü herhangi bir teknolojik alet ile almak istiyorsanız buna fotoğraf denir. Yaygınlaşan isim olan ‘resim’ kelimesi nedense hem çizim yaparken hem çekim yaparken kullanılır. Zaten bu tartışmanın çıkmasının sebebi de budur.
TDK tanımlarını yapmasına rağmen bazı durumlarda yine de iki kelimenin kullanılmasının sakıncalı olmadığını söylemiş, icatlara kadar aynı işlevi gören bu kelimelerin sonrasında zorunluluktan değişime uğradığını da söylemiştir. Türkçemiz ne kadar zengin değil mi? İki kelime ve genelde tek anlam. Ha çizdin ha çektin, ne fark eder ki? Ama yazımın başında dedim ya: fotoğrafçılık ile ilgilenenler genelde bu duruma kızıyorlar…
Bir arkadaşım bir keresinde, ” resim çekmek fotoğraf çekmek yerine kullanabilir ” demişti. İşte zaten TDK da bunu diyor: bazen bu kelimeler alacağı eklere veya kelimelere, duruma göre farklı kullanabilirler. Resim çekmek gayet mantıklı değil mi? Çizse bile, o an gördüğü şeyin resmen ‘çekmiş’ olmayacak mı? :) Bir de şöyle bir mantıklı cümle okumuştum: ” Resim diye bir yüzeydeki 2 boyutlu görüntüye denir. boyayla kalemle elle v.s. çizerek de edilebileceği gibi, fotoğraf tekniği ile de elde edilebilir. Bu yüzden her fotoğraf aslında bir resimdir. Ama her resim bir fotoğraf değildir. ”
Bu yüzden kısaca şunu demek mümkündür: resim çizilir, fotoğraf çekilir. :) Aşağıda da resim ve fotoğraf örneklerini ekledim:
Bundan sonra dikkat etmek gerek…